Blijf jezelf in de zorg, dat zal de zorg verrijken! Een pleidooi voor heelheid. (blog voor VNVA april 2018)

Binnen Lemniscaap pleiten wij voor heelheid van de arts. Heelheid, omdat we denken dat het ons werkplezier ten goede komt en wij op die manier betere artsen zijn. Heelheid is ook van belang voor de gezondheidszorg in het grotere geheel. Als wij al onze individuele eigenheid mogen inbrengen in het zorgsysteem zullen wij voor medewerkers en patiënten beter zichtbaar worden in onze menselijkheid en kwetsbaarheid. Het maakt ons beter bereikbaar voor anderen en voegt een menselijke dimensie toe aan ons zorgsysteem.  Bovendien is een zorgsysteem waar heelheid wordt toegejuicht een flexibeler systeem, een menselijker systeem en geeft het meer ruimte aan individuele invulling.  Het wordt een emotioneel rijker systeem.

Recent zijn wij gestart met een leergang Medisch Leiderschap voor AIOS in het UMC Utrecht. Hier werd weer duidelijk wat wij ook al jaren in ons coachwerk met individuele AIOS en intervisie met AIOS tegenkomen. Dat wij in onze opleiding tot medisch specialist (en ook tot huisarts of tijdens een andere vervolgopleiding)  heel snel een professionele houding leren aannemen en dat wie wij zijn met al onze kwetsbaarheden, onzekerheden en uniekheden snel naar de achtergrond verdwijnt. Tijdens de opleiding,  vaak al beginnend in de coschappen, kijken wij vooral op tegen de artsen die alles lijken te weten en te kunnen. Belemmerende overtuigingen doen snel hun intrede: ‘ik ben niet goed genoeg, ik weet nooit genoeg, ik ben niet handig genoeg, er komt een dag en dan val ik door de mand, dan ziet iedereen dat ik het niet kan, ik ben afhankelijk, er is altijd hiërarchie, dus ik kan niet vrijuit spreken’. Natuurlijk is er een bias, het heeft een reden dat iemand coaching vraagt. Echter ook in AIOS intervisie groepen komen deze belemmerende overtuigingen naar boven. Dus in het systeem van onze opleidingen beginnen deze overtuigingen zich te vormen, die niet uitgesproken mogen worden op de werkvloer. Zoals Claire Loots toevallig deze week in Medisch Contact schreef in haar artikel ‘werkklimaat moeilijk voor jonge dokters’. Zodra je start met een opleiding, begint er een resocialisatie, zodat je past in het systeem.  Daarmee verlies je makkelijk het contact met jezelf, met je gevoelsleven en met je drijfveren. Burn-out ligt op de loer. De 3 belangrijkste pijlers waarop bevlogen leven en werken zijn gestoeld zijn autonomie, meesterschap en zingeving. (D. Pink; Drive). Vooral autonomie en zingeving hebben te lijden tijdens dit resocialisatie proces. En dit drijft ons verder weg van heelheid.

Laloux (Reinventing Organizations) schrijft over heelheid het volgende:

‘Gelijke waarden: we zijn allemaal van even grote waarde en onze gemeenschap zal het rijkst zijn als we alle leden ervan op hun eigen manier laten bijdragen, met waardering voor verschillen in rollen, opleiding, achtergrond, vaardigheden etc.

Veilige en warme werkomgeving: Elke gebeurtenis wordt benaderd vanuit liefde en verbinding. Wij streven naar een emotionele en veilige omgeving, zodat iedereen zich authentiek kan gedragen. Wij respecteren en voelen ons op ons gemak bij woorden als zorgzaamheid, liefde , dienstbaarheid, ziel etc.

Het overwinnen van opdeling: Wij zijn ten diepste verbonden, deel van een groter geheel. Wij erkennen en eren alle delen in ons; cognitief, spiritueel, fysiek en spiritueel etc.

Leren: Alles is om van te leren en te ontwikkelen, we zijn hier nooit klaar mee, we praten openlijk over dingen die niet goed gaan. Feedback is een geschenk en we focussen ons op sterke punten.

Relaties en conflicten: We kunnen alleen onszelf veranderen en we accepteren dat wij zelf eigenaar zijn van onze gedachten, overtuigingen, woorden en daden. We lossen geschillen één op één op en zullen anderen er niet bij betrekken. We roddelen niet. We realiseren ons dat we onderdeel zijn van het systeem en voelen ons mede verantwoordelijk voor het oplossen van problemen’.

 

Hoe is het voor jou, als je naar deze vijf aspecten van heelheid kijkt? Herken je dat het daadwerkelijk van waarde zou zijn hier bij stil te staan?  Mag je zijn in je werk als zorgprofessional wie je ten diepste bent? Breng je alle delen van jezelf mee naar de werkvloer, of laat je delen van jezelf thuis? En hoe is het in je praktijk, vakgroep of maatschap; is heelheid vanzelfsprekend? Is het onderwerp van gesprek, staan jullie er wel eens bij stil dat heelheid jullie zou kunnen verrijken? En wat zou de impact zijn op de zorg als geheel?

 

Voor ons zijn dat belangrijke vragen, omdat wij ervan overtuigd zijn dat heelheid werkt; voor de individuele arts, voor de groep waarmee je werkt en voor de zorg als groter geheel.